Over de leerstoel

De Bijzondere Leerstoel is in 2012 ingesteld op initiatief van SPV en dankzij de financiële bijdragen via de beheerstichting, waarin bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties samenwerken.

Prof dr. Marinka Kuijpers sprak op 30 november 2012 haar oratie ‘Architectuur van leren voor de loopbaan: richting en ruimte’ uit als Bijzonder Hoogleraar aan de Open Universiteit. Ze legde de nadruk op de veranderingen in onze samenleving die van leerlingen/studenten en werkenden vraagt dat zij - gedurende hun (leer)loopbaan - hun kwaliteiten leren ontdekken, ontwikkelen en benutten. Begeleiding en een loopbaangerichte leer/werkomgeving zijn hiervoor noodzakelijk.

Mede dankzij inzet van de hoogleraar en advisering is de verbetering van loopbaanontwikkeling en de bijbehorende begeleiding (LOB) vastgelegd in wetgeving betreffende het vernieuwde vmbo. Ook de positionering van loopbaanbegeleiding in het mbo is mede dankzij de hoogleraar tot stand gekomen.

De succesvolle ontplooiing van activiteiten en de noodzaak om de positie van loopbanen in het curriculum verder te versterken en uit te breiden tot de gehele onderwijskolom en arbeidsorganisaties, maakt dat het bestuur van beheerstichting zich inzet voor continuering van de leerstoel.

Plannen voor de bijzondere leerstoel

Het plan is om in de volgende termijn van de leerstoel onderzoek en kennisdeling te organiseren met betrekking tot:

• Loopbaanontwikkeling van leerlingen en studenten in de gehele beroepskolom.
• Deskundigheidsbevordering van leraren (en hun leidinggevenden) in het kader van loopbaanbegeleiding.
• Leven lang ontwikkelen van werknemers vanuit een loopbaanperspectief.
• Versterken van een loopbaanleeromgeving in scholen en arbeidsorganisaties.

Uitgangspunten

Loopbaanontwikkeling van werknemers en jongeren
Loopbaanontwikkeling van leerlingen en werknemers krijgt steeds meer aandacht. Dit heeft te maken met de continue veranderingen in werk, waar werknemers op in moeten kunnen spelen om werk te krijgen en te behouden. Het onderwijs heeft de taak om leerlingen en studenten hier op voor te bereiden. Een goede loopbaanbegeleiding is essentieel om jongeren en werknemers hun eigen ontwikkeling te leren sturen om van maatschappelijke betekenis te kunnen zijn en voor persoonlijke zingeving. Ofwel: om aan de veranderende eisen in werk het hoofd te kunnen bieden waar in werk hun hart naar uit gaat. Een manier om zelf vorm te leren geven aan de persoonlijke loopbaan is het inzetten van loopbaancompetenties.

Loopbaangericht opleiden
Een omgeving waarin jongeren de kans krijgen om hun loopbaancompetenties te ontwikkelen en te benutten is praktijkgericht, dialogisch en vraaggericht. Hiervoor is samenwerking nodig tussen onderwijs en bedrijfsleven. Op school en in de beroepspraktijk activiteiten opzetten om een loopbaangerichte leeromgeving vorm te geven. Belangrijk daarbij is dat deze loopbaanactiviteiten samenhangen en ingebed zijn in het dagelijks leren en werken, Het gaat om een continu cyclisch proces van ervaren, reflectie op de ervaringen en zelfsturing in de (keuzes voor) vervolgstappen in loopbaanontwikkeling. Voor de vormgeving van loopbaangericht opleiden is duidelijke visie op loopbaanontwikkeling van belang.

Loopbaangericht werken
Om loopbaangericht opleiden te realiseren, moeten routines van docenten veranderen. Dit vraagt om professionalisering. Voor vernieuwingen is collectief leren effectiever dan individueel leren en is ondersteuning van het management essentieel. Om niet alleen een structuurverandering op gang te brengen maar ook een cultuurverandering te bewerkstellingen, is het van belang dat de focus niet alleen gericht is op de leeromgeving van de lerenden maar eveneens op de werkomgeving van docenten die eveneens loopbaangericht kan worden vormgegeven.

Niet alleen docenten, maar nagenoeg alle werknemers krijgen te maken met veranderingen in werk en worden geacht zich ‘een leven lang te ontwikkelen’. Leven lang ontwikkelen voor een individu is gericht op het van betekenis zijn voor de samenleving, om het werk te kunnen doen dat gedaan moet worden. Tegelijkertijd geeft het de mogelijkheid tot persoonlijke zingeving in het leven. Echter wat de samenleving nodig heeft, is niet altijd waar wij ‘zin’ in hebben. Door een leven lang ontwikkelen vanuit een loopbaanperspectief te benaderen, kunnen werknemers zelf invloed hebben op hun ontwikkeling. Hiervoor zouden werknemers, net als studenten, loopbaancompetenties kunnen inzetten. Voor de verbinding tussen ‘van betekenis zijn’ en ‘zingeving’ is een dialoog nodig, waarin beide partijen verantwoordelijkheid hebben en nemen. 

Onderzoeksprojecten
In 2021 zijn de resultaten van onderzoek naar een Leven lang ontwikkelen vanuit een Loopbaanperspectief verspreid. Presentaties en publicaties hebben deel uitgemaakt van de kennisverspreiding. In de samenwerking met Noloc, de beroepsvereniging van loopbaan-professionals, en Loopbaangroep is een boekje uitgekomen met aanbevelingen, gebaseerd op het onderzoek, voor loopbaanbegeleiders. Het voornemen is om verschillende publicaties en vervolgonderzoek in 2021 en 2022 te realiseren.

Vanuit de leerstoel is meegeschreven aan meerdere onderzoeksaanvragen in samenwerking met verschillende partijen in Nederland. In 2020 is een eerste studie afgerond van een onderzoeksleernetwerk bij de Willibrord Stichting in Utrecht. Dit onderzoek heeft een praktisch vervolg gekregen in schooljaar 2020/2021, begeleid vanuit de leerstoel.

Bijdrage aan wetenschappelijke activiteiten
Marinka Kuijpers heeft op verschillende manieren een bijdrage geleverd aan wetenschappelijke activiteiten:

• Lid van de NRO adviescommissie voor de evaluatie beleidsinterventies in het mbo
• Lid van de NRO-programmacommissie Aansluiting (beroeps)Onderwijs en Arbeidsmarkt
• Lid van promotiecommissies
• Reviews van wetenschappelijke artikelen
• Betrokken bij pre-promotietraject van HU, OU en ECBO
• Bijdrage aan onderzoek, lid van begeleidingscommissies en ondersteuning bij promotie-plannen van potentiële promovendi.

Kennisdeling
Kennisdeling vindt plaats door zitting in de wetenschappelijke adviesraad van SBB, en de adviesraden van het Consortium Beroepsonderwijs, het landelijk Expertisepunt LOB, het kernteamlid van Noloc professionals en het tijdschrift Begeleidingskunde. Daarnaast maakt de hoogleraar deel uit van de ‘LOB-tafel’, een landelijke LOB-groep vanuit beleid, praktijk en wetenschap over de ontwikkelingen in het onderwijs op het gebied van LOB.

In 2021 is bijgedragen aan kennisdeling door een podcast en masterclass strategisch HRM voor de PO-raad, advisering op landelijk niveau over een leven lang ontwikkelen, over de positie van LOB in het Curriculum en over het kiezen van techniek door migranten jongeren.
In 2021 is een loopbaancompetentietool ontwikkeld voor de VO-raad voor leraren om hun loopbaancompetenties te ontwikkelen en voor managers om deze ontwikkeling te begeleiden. Ook de PO-raad wil deze tool beschikbaar stellen voor hun leraren en managers.